Καθώς πλησιάζει η ανάπτυξη των κυπριακών κοιτασμάτων φυσικού αερίου, οι ισχυρισμοί για τη σημασία τους για τον ευρωπαϊκό εφοδιασμό φυσικού αερίου γίνονται όλο και πιο έντονοι. Αυτό που αγνοείται εντελώς είναι εάν η Ευρώπη χρειάζεται πραγματικά αυτό το αέριο και, φυσικά, πώς οι εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου λαμβάνουν τις επενδυτικές τους αποφάσεις και πού βρίσκονται οι πιο πιθανές αγορές για το φυσικό μας αέριο.

Εκτός από την Qatar Energy, καμία άλλη εταιρεία φυσικού αερίου δεν επενδύει δισεκατομμύρια δολάρια κερδοσκοπικά σε έργα μεγάλης κλίμακας. Δεν θα λάβουν «τελικές επενδυτικές αποφάσεις» έως ότου υπογράψουν μακροπρόθεσμα 20ετή συμβόλαια για το φυσικό αέριο ή το LNG που σχεδιάζουν να παράγουν.

Η κατάσταση είναι διαφορετική στην αγορά πετρελαίου. Υπάρχει μια παγκόσμια αγορά και μια παγκόσμια τιμή. Επιπλέον, το λάδι μπορεί να αποθηκευτεί για μεγάλες χρονικές περιόδους κατά τη διάρκεια της αδυναμίας της αγοράς. Δεν μπορούμε να πούμε το ίδιο για το φυσικό αέριο και το LNG.

Δυστυχώς, οι περιφερειακοί πολιτικοί μας είτε αγνοούν αυτές τις βιομηχανικές πραγματικότητες είτε τις αγνοούν. Μιλούν για προμήθεια φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο στην Ευρώπη χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες της Ευρώπης.

Η ζήτηση αερίου της ΕΕ

Η ΕΕ έχει θέσει πολύ φιλόδοξους στόχους για τη μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου στη νομοθεσία της για το REPowerEU και βρίσκεται σε καλό δρόμο για να τους επιτύχει.

Εκτός από τον τερματισμό της εξάρτησης από το ρωσικό αέριο έως το 2027, η εφαρμογή του REPowerEU θα οδηγήσει σε μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου κατά 52% έως το 2030 σε σύγκριση με το 2019.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας στην ΕΕ δεν υπογράφουν μακροπρόθεσμες συμβάσεις αγοράς φυσικού αερίου ή LNG – ο φόβος ότι θα μπορούσαν να συνδεθούν με συμβάσεις πέραν του 2030 που δεν μπορούν να εκπληρώσουν.

Μετά τη λήξη της συμφωνίας διαμετακόμισης ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας στις 31 Δεκεμβρίου 2024, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (EC) επανέλαβε στις 2 Ιανουαρίου ότι δεν υπάρχουν ανησυχίες για την ασφάλεια του εφοδιασμού. Η παροχή φυσικού αερίου διασφαλίζεται μέσω εναλλακτικών οδών και μέσω αναλήψεων από εγκαταστάσεις αποθήκευσης. Η ευρωπαϊκή υποδομή φυσικού αερίου έχει επίσης ενισχυθεί με σημαντικές νέες δυνατότητες εισαγωγής LNG από το 2022, σύμφωνα με τους στόχους REPowerEU. Η Ευρώπη δεν χρειάζεται νέες προμήθειες φυσικού αερίου.

Στην ΕΕ, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ξεπέρασε εκείνη από ορυκτά καύσιμα το 2024 και συνεχίζει να αυξάνεται. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, μαζί με την υδροηλεκτρική ενέργεια και την πυρηνική ενέργεια, παρέχουν πλέον πάνω από το 70 τοις εκατό της ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ, ενώ η χρήση φυσικού αερίου μειώνεται.

Όπως δείχνει το γράφημα, σύμφωνα με τον Bruegel, η κατανάλωση φυσικού αερίου στην ΕΕ μειώνεται σταθερά από την πανδημία. Μέχρι το 2024, θα έχει μειωθεί κατά περίπου 25 τοις εκατό σε σύγκριση με τον μέσο όρο για τα έτη 2017 έως 2021.

Μέχρι στιγμής, η ΕΕ βρίσκεται σε καλό δρόμο για να επιτύχει και πιθανώς να ξεπεράσει τον στόχο REPowerEU.

Πηγή: @Bruegel_org

Οι μακροπρόθεσμες συμβάσεις LNG που έχουν ήδη τεθεί σε ισχύ το 2024, μαζί με την εγχώρια παραγωγή και τις δυναμικότητες από τα υπάρχοντα κοιτάσματα φυσικού αερίου στη Νορβηγία και την Αλγερία, θα παρέχουν στην ΕΕ επαρκή εφοδιασμό μέχρι το 2040. Περαιτέρω μακροπρόθεσμες συμβάσεις προμήθειας φυσικού αερίου θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε υπερπροσφορά φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Η ACER προειδοποιεί μάλιστα ότι οι περικοπές στη ζήτηση φυσικού αερίου που περιγράφονται στο REPowerEU, εάν εφαρμοστούν πλήρως, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε υπερπροσφορά φυσικού αερίου πριν από το 2030.

Και μπορεί να υπάρχει μια άλλη πιθανή πρόκληση. Σύμφωνα με τους FT, η ΕΕ έχει αρχίσει να συζητά μια «επιστροφή στο ρωσικό φυσικό αέριο ως μέρος μιας ειρηνευτικής συμφωνίας με την Ουκρανία. Οι υποστηρικτές λένε ότι η επαναλειτουργία των αγωγών θα μπορούσε να διευκολύνει μια συμφωνία με τη Μόσχα και να μειώσει το ενεργειακό κόστος." Αυτή η ιδέα φαίνεται να υποστηρίζεται από Γερμανούς και Ούγγρους πολιτικούς, καθώς και από άλλες πρωτεύουσες της ΕΕ.

Το Bloomberg προειδοποίησε για αυτό το ενδεχόμενο τον Δεκέμβριο του 2022: «Ακόμη και όταν οι Ευρωπαίοι ηγέτες ορκίζονται να μην επιστρέψουν στις επιχειρήσεις ως συνήθως μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, η αναπόφευκτη πραγματικότητα της γεωγραφίας και των αγορών μπορεί να υπερισχύσει ακόμη και των πιο αποφασιστικών πολιτικών θα γίνει εις βάρος των ακριβότερων εισαγωγών LNG.

Είναι σαφές ότι νέα έργα φυσικού αερίου σε χώρες σε όλη την Ευρώπη για τις οποίες η πώληση στην ευρωπαϊκή αγορά είναι η μόνη επιλογή θα μπορούσαν να ενέχουν σημαντικούς οικονομικούς κινδύνους. Αυτές οι χώρες θα πρέπει να επεκτείνουν τις εξαγωγικές τους ικανότητες LNG για να διαφοροποιηθούν μακριά από την Ευρώπη και προς την Ασία, όπου η ζήτηση φυσικού αερίου αναμένεται να συνεχίσει να αυξάνεται μέχρι το 2050.

Το μέλλον είναι περιφερειακό

Επί του παρόντος, τα γνωστά αποθέματα φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο δεν επαρκούν για τη στήριξη μεγάλων νέων έργων με εξαγωγικό προσανατολισμό. Ευτυχώς, έχουμε μια τεράστια αγορά στην περιοχή που μπορεί να απορροφήσει όλο αυτό το φυσικό αέριο: την Αίγυπτο. Μακροπρόθεσμα και ανάλογα με τις γεωπολιτικές εξελίξεις, αυτή θα μπορούσε να είναι και η Τουρκία.

Λόγω της χρόνιας μείωσης της παραγωγής, η Αίγυπτος έγινε από εξαγωγέας σε εισαγωγέα υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Η χώρα θέλει να το χρησιμοποιήσει για να καλύψει τη συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση για φυσικό αέριο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά και ως πρώτη ύλη για τις βιομηχανίες πετροχημικών και λιπασμάτων.

Αλλά αυτή είναι μια δαπανηρή επιλογή που δεν είναι βιώσιμη μακροπρόθεσμα. Μόνο το 2025, η χώρα αναμένεται να δαπανήσει περίπου 8 δισεκατομμύρια δολάρια για εισαγωγές LNG, κάτι που θα μπορούσε να επηρεάσει σοβαρά την προβληματική οικονομία της χώρας.

Η εστίαση έχει ήδη δοθεί στο Ισραήλ, όπου έχουν εγκριθεί νέα έργα για την αύξηση των εξαγωγών φυσικού αερίου προς την Αίγυπτο από το σημερινό επίπεδο των περίπου 10 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων ετησίως σε 21 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως έως το 2028.

Η Αίγυπτος βρίσκεται επίσης σε συνομιλίες με την Κύπρο για εισαγωγή φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα φυσικού αερίου 2,5 τρισεκατομμυρίων κυβικών ποδιών (2,5 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια) Κρόνος και 3,5 τρισεκατομμυρίων κυβικών ποδιών (3,5 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια) Αφροδίτη. Διακυβερνητικές συμφωνίες για την προώθηση αυτών των έργων πρόκειται να υπογραφούν από τους προέδρους των δύο χωρών στο Κάιρο στις 17 Φεβρουαρίου. Αυτά στη συνέχεια θα ανοίξουν τον δρόμο για την Eni και τη Chevron να συμφωνήσουν σχέδια ανάπτυξης πεδίου με το κυπριακό Υπουργείο Ενέργειας.

Η Eni σχεδιάζει να το κάνει αργότερα φέτος. Μέρος του φυσικού αερίου θα υγροποιηθεί στη Damietta για την τροφοδοσία των υπαρχόντων πελατών LNG. Ωστόσο, υπάρχουν ακόμα ερωτηματικά για τη Chevron. Ο άμεσος λόγος της καθυστέρησης είναι η επίλυση της διαφοράς με τον Ισραηλινό Όμιλο Ishai, η οποία αναμένεται εντός των επόμενων τριών μηνών.

Ωστόσο, η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζουν οι εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου είναι η ικανότητα της Αιγύπτου να πραγματοποιεί τακτικές πληρωμές μακροπρόθεσμα και η προθυμία της να πληρώσει τις τιμές της αγοράς για αυτό το αέριο. Αυτοί είναι οι κύριοι λόγοι για τους οποίους αυτές οι εταιρείες δεν έχουν ακόμη προωθήσει κανένα νέο έργο φυσικού αερίου στη χώρα.

Ο παράγοντας ExxonMobil

Μετά την επιτυχημένη διερευνητική γεώτρηση στο τετράγωνο της Βόρειας Μαρακιάς της Αιγύπτου, η ExxonMobil μόλις ξεκίνησε τη γεώτρηση ενός πολλά υποσχόμενου στόχου: την Electra στο τεμάχιο 5 της Κύπρου, ακολουθούμενη από τον Pegasus στο τεμάχιο 10.

Εάν το Electra αποδειχτεί τόσο μεγάλο όσο υποδεικνύουν ορισμένες αναφορές (30 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια), θα χρειαστούν πολλά πηγάδια δοκιμών σε διάστημα δύο έως τριών ετών προτού οριστικοποιηθούν οι επιλογές ανάπτυξης. Ανάλογα με το πώς θα αναπτυχθεί η παγκόσμια αγορά LNG την επόμενη δεκαετία, η ανακάλυψη ακόμη και 10 τρισεκατομμυρίων κυβικών ποδιών ή περισσότερων θα μπορούσε να είναι αρκετή για να υποστηρίξει ένα έργο εξαγωγής LNG παγκόσμιας κλάσης που στοχεύει στην Ασία. Η πιο πιθανή τοποθεσία για ένα τέτοιο έργο θα ήταν ο Βασιλικός στην Κύπρο, αλλά μια άλλη πιθανότητα θα ήταν οι αχρησιμοποίητες επί του παρόντος μονάδες LNG στο Idku και στη Damietta στην Αίγυπτο, με συνολική δυναμικότητα 12,5 εκατομμυρίων τόνων LNG ετησίως.

Ωστόσο, δεδομένων των διαδικασιών της ExxonMobil για τον σχεδιασμό και την αδειοδότηση νέων έργων μεγάλης κλίμακας, είναι απίθανο ένα τέτοιο έργο να τεθεί σε λειτουργία πριν από τις αρχές της δεκαετίας του 2030. Ας περιμένουμε όμως πρώτα τα αποτελέσματα της γεώτρησης.






Πηγή: CyprusMail.com
Συγγραφέας: Δρ. Τσαρλς Έλληνας

Ο Δρ. Ο Charles Ellinas είναι Senior Fellow στο Global Energy Center του Atlantic Council και έχει 35ετή εμπειρία σε ανώτερες διευθυντικές θέσεις στον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Είναι τακτικός αρθρογράφος της Cyprus Mail.